Toen Thomas Hertog eind jaren negentig voor het eerst in het kantoor van Stephen Hawking werd geroepen, was er meteen een klik tussen de jonge Belgische onderzoeker en de legendarische Britse theoretisch natuurkundige.
“Er klikte iets tussen ons”, zei Hertog.
Die connectie zou blijven bestaan, zelfs nadat Hawking’s slopende ziekte ALS hem van zijn laatste communicatiemiddel had beroofd, waardoor het paar een nieuwe theorie kon voltooien die tot doel heeft de manier waarop de wetenschap naar het universum kijkt op zijn kop te zetten.
De theorie, die Hawking’s laatste zou zijn voor zijn dood in 2018, is voor het eerst volledig uiteengezet in Hertog’s boek On the Origin of Time, dat vorige maand in het VK werd gepubliceerd.
In een interview met AFP vertelde de kosmoloog over hun 20-jarige samenwerking, hoe ze communiceerden via gezichtsuitdrukkingen en waarom Hawking uiteindelijk besloot dat zijn baanbrekende boek A Brief of History of Time vanuit het verkeerde perspectief was geschreven.
Het “ontworpen” universum
Tijdens hun eerste ontmoeting aan de universiteit van Cambridge in 1998 verspilde Hawking geen tijd om de kwestie aan de orde te stellen.
“Het universum dat we waarnemen lijkt ontworpen te zijn”, vertelde Hawking aan Hertog, communicerend via een clicker die is verbonden met een spraakmachine.
Hertog legde uit dat “de wetten van de fysica – de regels waarmee het universum werkt – perfect blijken te zijn om het universum bewoonbaar te maken, zodat leven mogelijk is.”
Deze opmerkelijke hoeveelheid geluk strekt zich uit van het delicate evenwicht dat atomen in staat stelt moleculen te vormen die essentieel zijn voor de chemie tot de uitdijing van het universum zelf, wat enorme kosmische structuren zoals sterrenstelsels mogelijk maakt.
Een “modern” antwoord op dit probleem is het multiversum, een idee dat onlangs populair is geworden in de filmindustrie, zei Hertog.
Deze theorie verklaart de ogenschijnlijk ontworpen aard van het universum door het slechts een van de talloze andere te maken – waarvan de meeste “dom, levenloos, onvruchtbaar” zijn, voegde de 47-jarige eraan toe.
Maar Hawking realiseerde zich het “grote moeras van paradoxen waar het multiversum ons naartoe leidde”, met het argument dat er een betere verklaring moest zijn, zei Hertog.
Het buitenlandse perspectief
Een paar jaar na hun samenwerking “begon het door te dringen” dat ze iets fundamenteels misten, zei Hertog.
Het multiversum en zelfs “A Brief History of Time” waren “pogingen om de schepping en evolutie van ons universum te beschrijven vanuit wat Stephen een ‘Gods-oogperspectief’ zou noemen,” zei Hertog.
Maar omdat “we ons in het universum bevinden” en niet van buiten naar binnen kijken, kunnen onze theorieën niet worden losgekoppeld van ons eigen perspectief, voegde hij eraan toe.
“Daarom zei (Hawking) dat ‘A Brief History of Time’ vanuit het verkeerde perspectief is geschreven.”
Gedurende de volgende 15 jaar gebruikte het paar de eigenaardigheden van de kwantumtheorie om een nieuwe theorie van fysica en kosmologie te ontwikkelen vanuit een “waarnemersperspectief”.
Maar tegen 2008 had Hawking het vermogen om zijn klik te gebruiken verloren en raakte hij steeds meer geïsoleerd van de wereld.
“Ik dacht dat het voorbij was”, zei Hertog.
Het paar ontwikkelde toen een “soort magisch” niveau van non-verbale communicatie waardoor ze konden blijven werken, zei hij.
Gepositioneerd voor Hawking, stelde Hertog vragen en keek de natuurkundige in de ogen.
“Hij had een zeer breed scala aan gezichtsuitdrukkingen, variërend van extreme onenigheid tot extreme opwinding,” zei hij.
“Het is onmogelijk om te ontwarren” welke delen van de uiteindelijke theorie van hem of Hawking kwamen, zei Hertog, eraan toevoegend dat veel van de ideeën in de loop der jaren tussen het paar waren ontwikkeld.
“Een geweldig evolutionair proces”
Hun theorie concentreert zich op wat er gebeurde in de eerste momenten na de oerknal.
In plaats van een explosie die volgde op een reeds bestaande reeks regels, suggereren ze dat de wetten van de natuurkunde met het universum zijn geëvolueerd.
Dat betekent dat als je de klok ver genoeg terugdraait, “de wetten van de natuurkunde zelf beginnen te vereenvoudigen en verdwijnen”, zei Hertog.
“Uiteindelijk verdampt zelfs de dimensie tijd.”
Volgens deze theorie evolueerden de wetten van de fysica en de tijd zelf op een manier die lijkt op biologische evolutie – de titel van Hertogs boek is een verwijzing naar Darwins On the Origin of Species.
“Wat we in wezen zeggen is dat (biologie en natuurkunde) twee niveaus zijn van één groot evolutionair proces,” zei Hertog.
Hij erkende dat deze theorie moeilijk te bewijzen is omdat de vroege jaren van het universum ‘verborgen blijven in de mist van de oerknal’.
Een manier om die sluier op te heffen zou kunnen zijn door zwaartekrachtgolven, rimpelingen in het weefsel van ruimtetijd, te bestuderen, terwijl een andere manier zou kunnen zijn door kwantumhologrammen gemaakt op kwantumcomputers, zei hij.
